Rituelen
De “moderne” uitvaart bestaat tegenwoordig meestal uit praatje/plaatje. Een aantal nabestaanden spreekt, en daartussen gaat het leven van de overledene voorbij met foto’s begeleidt door favoriete muziek. Op de kist staat een ingelijste foto. Na afloop dragen 6 naasten de kist naar het graf gevolgd door de andere nabestaanden. Een dierbare bedankt de aanwezigen die daarna condoleren met koffie of een borrel, naar gelang het tijdstip.
Love me tender
Dit kan heel mooi zijn. Op “Love me tender” worden de foto’s van het huwelijk en het gelukkige samenzijn versterkt. Op “I am sailing” zien we alle foto’s van de fanatieke zeiler. Het kan allemaal ontroerend prachtig maar soms mist de verbinding. Met het naar de achtergrond gaan van het “christelijke” aspect zijn ook de rituelen grotendeels verdwenen. Maar rituelen zijn heel belangrijk.
De uitvaart: een overgangsritueel
Rituelen rond de dood zijn ‘rites de passage’: rituelen die de overgang van de ene levensfase naar een volgende levensfase begeleiden. Er wordt afscheid genomen van het oude en de nieuwe situatie wordt gevierd. De term is een klassieker, bedacht door de Franse antropoloog Arnold van Gennep.
Houvast als bindmiddel
Het vertrouwde karakter van het ritueel is van belang, zowel voor een individuele persoon, die zich erdoor op zijn/haar gemak voelt, als voor een samenleving, waarbinnen de (gedeelde) rituelen een bindmiddel tussen de personen zijn. En waar is dit niet sterker nodig dan bij de dood van een dierbare. Het geeft houvast in de periode waar alles op zijn kop staat. De uitdaging is om verloren maar prachtige rituelen weer nieuw leven in te blazen en nieuwe rituelen te ontwikkelen. Naar gelang de behoefte van de nabestaanden kunnen dan gewenste rituelen worden aangeboden.
Energie en verbondenheid
Een ritueel is bijvoorbeeld het met zijn allen zingen van een lied bij een verjaardag. Je zou verwachten dat met zijn allen zingen van een lied bij het vertrek naar gene zijde ook een ritueel zou kunnen zijn. Een nieuw ritueel is, om na het overlijden, met zijn allen rond de overledenen te staan en elkaars hand vast te houden en de energie te laten rondstromen. Energie en verbondenheid die nodig zijn om samen het proces van overlijden en de crematie of begrafenis tot een goed einde te brengen. Wij doen dit en dit geeft veel kracht en vertroosting. Dit gebeurt ook bij het ritueel om samen te waken.
Gedragen door een zee van licht
Een nieuw ritueel komt van 1001lichtjes. De nabestaanden staan In twee rijen op het einde van het pad naar het graf opgesteld en geven de kist door. Iedereen draagt bij aan het brengen van de geliefde naar de laatste plek. Het vergt een goede organisatie vooral ook als je de kist in een zee van brandende lichtjes wilt zien. De lange baar met aan weerskanten lange stokken (vergelijk een rekstok) zorgt dat er altijd minstens 12 mensen tillen zodat niemand te zwak is om aan dit proces deel te nemen.
Waar zijn de kinderrituelen?
In een volgend blog zal ik ingaan op andere rituelen, maar ik ben ook zeer benieuwd naar jouw suggesties. Bijvoorbeeld hoe betrek je kinderen bij de uitvaart? Vroeger werden ze vooral weggehouden, en zijn er dus weinig “kinderrituelen”. Nu horen ze erbij en is het fijn als het ook voor hen een bijzondere uitvaart is, die vertroosting geeft.
Uitvaartbegeleider van Uitvaart1001lichtjes